Werkloosheid

Sinds 21 juli 2005 ben ik officieel 'werkloos'.

Werkloos. Letterlijk vertaald 'zonder werk'. De omschrijving roept het beeld op over iemand die niet actief is. Iemand die geen loonslaaf is, of geen zelfstandig beroep uitoefent, doet misschien wel van alles maar toch zeker geen werk.

Stel nu dat iemand rentenier is en leeft van de meerwaarde opbrengsten van zijn vergaard fortuin. Zelfs al zou zo'n persoon er voor kiezen om elke dag languit in de zetel te liggen van ochtend- tot avondgloren om af en toe eens de koers van zijn beleggingen te checken, dan is die persoon officieel niet werkloos, alhoewel hij of zij niets doet wat in de verste verste op werken lijkt.

'Werkloosheid' is een pejoratief geladen begrip om een bepaalde levensindeling te omschrijven. Het klinkt sowieso negatief. Men had het bvb. ook 'zonder leenheer' kunnen noemen maar wellicht zijn er sommigen die hier iets op tegen kunnen hebben.

Op dit moment typ ik bvb. in dit weblog om de gemeenschap een kans te geven acte te nemen van mijn filosofische overpeinzingen (en in het beste geval een spiegel voor ogen te houden).

Objectief gezien ben ik op dit moment wel actief (ik typ deze column en communiceer met de gemeenschap), maar ik word er niet voor betaald (tenzij ik mijn uitkering als een vergoeding kan beschouwen voor de dingen die ik doe, al is het niet als loonslaaf). Maar hoeveel ik ook typ, al is het dan wel zonder een werkgever die mij oplegt om te typen, ik ben en blijf werkloos. Niets aan te doen.

Als een huismoeder of -in deze moderne tijden- huisman bvb. zelf haar kinderen opvoed gedurende het grootste moment van de tijd i.p.v. ze elke dag in een opvang te dumpen, en de man of vrouw in kwestie is niet tegelijk loonslaaf of oefent geen zelfstandig beroep uit, dan kan ook die persoon officieel werkloos zijn. Die persoon is dan 'werkzoekende' zoals dat zo mooi heet. En door die kinderen in een opvang te deponeren, geeft die persoon ook werk aan anderen. Het loon van de eerste wordt dan een beetje ingekort om een beetje aan de opvangmoeder - of vader te geven.

Kortom wat is werken? Officieel werkt iemand wanneer hij of zij een loon ontvangt of inkomsten uit zelfstandige activiteiten verwerft. Een rentenier laat bvb. vergaarde centen voor hem werken door het te investeren in obligaties of aandelen (maar dat lijkt toch weinig op werken zoals het klassiek wordt geïnterpreteerd bvb. 'uw kloten afdraaien' of uw vagina indien u een vrouw bent, en ik geen intentie heb om te discrimineren).

Soms krijg je ook te horen via de media dat sommige werklozen niet willen werken.

Genuanceerder uitgedrukt: deze mensen willen niet tegen eender welke prijs werken. Ik kan mij bvb. voorstellen als iemand tegen een minimumloon werkt, waarvan hij of zij ook nog eens de kosten voor verplaatsing, kinderopvang, etc. voor zijn rekening moet nemen, hij of zij door te werken minder inkomen overhoudt dan van een werkloosheidsuitkering.

Of gaan we werken als doel op zich misschien? Om de gemeenschap beter te maken?

Ik vraag mij af hoe iemand die zijn brood verdient door versie 36 van een bepaald product op de markt te brengen (de andere 35 versies zijn van de concurrentie) dit als zinvol voor de gemeenschap kan beschouwen. Hoe meer producten, hoe meer concurrentie, hoe meer vervuiling en vaak ook hoe meer de wegwerpcultuur prevaleert op duurzame productie. In één keer iets degelijks maken, is natuurlijk niet aantrekkelijk want dan heeft die persoon geen werk meer, en kan de loonheer zichzelf ook niet verrijken door nog meer producten op de markt te brengen. Producten die de nodige reclame en hersenspoeling veronderstellen om ze aan de man of vrouw te brengen, wat dan nog meer werkt creëert.

In elk geval: het lijkt mij heel vermoeiend.

Niet werken kan dus in zo'n geval eigenlijk eerder een dienst dan een last voor de gemeenschap zijn: op zijn minst heb jij je het niet op je geweten dat er nu geen 200 i.p.v. 199 gsm's te verkrijgen zijn.

Enigszins grappig is dat de goegemeenschap een tamelijk sterke waardering toekent aan de begrippen 'werken', 'een mooie job hebben' (lees: vetbetaald) etc., maar dat het land overhoop staat met aangekondigde algemene stakingen wanneer de regering beslist om mensen langer te laten werken.

Nochtans hebben diezelfde mensen die nu gaan staken waarschijnlijk altijd dwangmatig beweerd (om de leenheer niet voor het hoofd te stoten) dat ze graag werkten, voor de uitdaging ('zelfverwerkelijking' om het statig uit te drukken) en het sociale contact en zo ...

Maar wanneer een overgroot deel van die gemeenschap te horen krijgt dat ze nu effectief ook langer gaan moeten werken stuit dit plots op groots protest. Je zou toch denken dat deze werknemers blij zijn met zo'n beslissing, want de meesten beweerden tijdens de solliciatiegesprekken dat ze graag werkten. En dat ze flexibel en dynamisch en zo waren.

Ik begrijp er echt niets van.

Of willen die mensen heimelijk zoals ik liever slapen tot 9u, op het gemak wakker worden zonder stress, een kopje koffie drinken, wat tijd hebben om bij de stand van zaken stil te staan, de dingen te overzien, om dan in alle vrijheid te beslissen wat met de dag aan te vangen? Geen overdrukke treinen of files meer, geen figuurlijke vrijages met de baas om de job te behouden, geen verplichte nummertjes zoals 'ik heb het druk op mijn werk' (o wat ben jij toch onmisbaar voor de zaak, zeg), geen 'de klant is koning' filosofie, geen dynamische en flexible instelling, ...

Gewoon, wakker worden op een tijdstip waarop je je ook echt uitgeslapen voelt en dan eens kijken wat met de dag aan te vangen.

Er zijn nu wel minder fondsen voor de aankoop van allerlei wegwerpartikelen, maar wel veel meer vrijheid om jezelf te ontdekken en bij de dingen stil te staan. Omdat ik minder koop geef ik ook de gelegenheid aan andere mensen om minder werk te hebben, dat is toch positief. Minder kopen is ook minder vervuiling: nog zo'n pluspunt.

Toen ik nog werkte, leek het leven aan een sneltreinvaart aan mij te passeren:

Om 7u20 bolde mijn trein het station van Oostende uit richting Brussel. Na bijna anderhalf uur pendelen, diende ik zoals zoveel van mijn vroegere collega's veel werk te veinzen of te zoeken, conflicten op te lossen allerhande, vrijages met het bestuur te onderhouden, om dan om 17u10 naar Oostende terug te keren (en wat ellebogenwerk te verrichten om niet tot in Gent of Brugge recht te staan in een veel te klein tussencompartiment). Gezellig.

En dan zijn er de vacatures die ik zoals verondersteld regelmatig eens bekijk.

Veel gelezen kernwoorden: flexibel, dynamisch, ... Ik ben als mens helemaal niet flexibel en dynamisch, eerder gesteld op een vaste vertrouwde omgeving, noch voel ik de behoefte om in een job te stappen waarin je een soort veredelde lijfeigene bent die wordt verondersteld op eender welk moment van de dag beschikbaar te zijn. En nee, ik hou niet van stress. Wetenschappelijk is ondertussen aangenomen dat zowel stress als veel werken op lange termijn nefast zijn.

Waarom zou ik nu als mens ernaar uitkijken om iets te doen waarvan ondertussen geweten is dat het je gezondheid ondermijnt. Mijn vader had bvb. een tamelijk hoge positie in een electricititeitsbedrijf, maar nu éénmaal bruggepensioneerd gediagnoseerd met 'Parkinson'. De medische wetenschap tast nog over de preciese oorzaken maar stress wordt als één van de factoren aangewezen. Werk kan je dus ook letterlijk ziek maken als dat werk je niet ligt, te belastend is, of simpelweg je tot het besluit komt dat alhoewel jij bvb. als kleine schakel in een bedrijf evengoed bijdraagt tot het eindproduct, de lonen tussen werknemers totaal niet meer in verhouding met hun werkelijke bijdrage.

Bvb. de voormalige manager van de N.M.B.S. kreeg reeds een royaal loon tijdens zijn tewerkstelling en omdat hij opstapt nog eens een fikse opzegvergoeding erbovenop (die zo royaal is dat de regering angstvallig het zwijgen bewaard). Wie de treinwagons kuist en ervoor zorgt dat de reizigers zich niet in een mesthoop hoeven te begeven, moet al niet rekenen op een fors loon, laat staan royale opzegpremie. Nee, wie zijn werk zelf laat staan die kan zelfs zogenaamd niet genieten van een werkloosheidsuitkering terwijl er toch veel pertinente redenen kunnen zijn waarom je een bepaalde job niet meer ziet zitten: omdat het je gezondheid ondermijnt bvb.

Ik vraag mij trouwens af wie er op de verplichte psychologische vraagjes een eerlijk antwoord heeft. Ja, ik voel soms behoefte om van hoge gebouwen af te springen, ik voel mij gemakkelijk gestresseerd, soms voel ik mij niet goed zonder dat ik meteen de vinger er op kan plakken waar dat gevoel vandaan komt. Zou ik aanmerking komen voor de job denkt u? Of zijn de psychologische vraagjes eerder een oefening in hoe iemand zich leert als een hypocriet te gedragen en retorische vragen beantwoord?

Ja, ik ben dus werkloos maar nog wel degelijk actief: ik typ bvb. in dit weblog onder het mom 'ik weblog, ik besta'. Ik maak koffie, ik kijk televisie, ik lees boeken. Ik leef.