In mijn vrienden- en kennissenkring ken ik een paar mensen die zich al dan niet professioneel met schrijven bezighouden.
Zoals de meesten die een actieve liefde voor de letteren koesteren, heb ik over een 'full time' betrekking als 'schrijver' gefantaseerd. En met 'letterkunsten' bedoel ik niet journalistiek -toch niet bij de grote door concerns gecontroleerde kranten en magazines-, en ook géén stations- of detectiveromans.
Als ik, als man zijnde, aan een schrijver denk, daagt mij het portret van Bukowski, Beckett (zie hiernaast), Hesse, Huxley, Brouwers, Dagerman, ...
Het stereotiepe van de introverte observator, bij voorkeur grijzend met een diep getekend gezicht vol psychische littekens en een doortastende blik van -ik heb het hier allemaal wel gezien, nu moet ik het enkel nog opschrijven-.
Het klassieke beeld van de lijdende kunstenaar zeg maar, die via de letteren de demonen uitdrijft en het sublimeert tot kunst. En uiteraard véél liefhebbende lezers die plomp achterover vallen bij zulke rake inzichten en noeste ambacht om letters tot zinnen, tot een captiverend verhaal te smeden.
Ja, vooral rijen met hopelijk voor mij vrouwelijke lezers die voor openingsuur aan de FNAC of de Standaard Boekhandel staan om de eerste editie van het nieuwe meesterwerk te kopen. En dan loop ik daar incognito rond om wat reacties op te vangen, waarna een aanbidster mij herkend en meteen security moet ingeschakeld worden om mij uit het gebouw te onzetten waarna er op de speakers klinkt:
'John Solitude has left the building, please remain calm.'
Isabelle A die mij fanmail stuurt waarin ze stelt dat mijn boek haar zo heeft geraakt dat ze mij meteen wil ontmoeten. Oh ja, en ze vraagt ook welk standje ik prefereer. En B. die haar huwelijk meteen aflast en mij om de nek vliegt. En dan gaan B. en Isabelle elkaar te lijf met als inzet mijzelf.
Voor zoiets word ik meteen schrijver.
De realiteit is dat er in België nauwelijks zelfbedruipende romanciers bestaan -tenzij ze over een mecenas beschikken, of steeds een variatie op hetzelfde verhaal schrijven zoals Brusselmans, of Agatha Christie achterna lopen -Pieter Aspe-.
Ja, als partner van een schrijver kun je maar beter een traditionele carrière nastreven om de eindjes aan elkaar te knopen, of voor geval uw schrijvende medemens in een depressie verzinkt of aan de drank raakt.
Kijk, van de mensen die ik ken in het schrijversmilieu kan ik nog enkele mythes ontkrachten:
Gezien het creatieve mensen zijn, hebben ze allen een kinderlijke speelsheid bewaard die meestal niet naar voor komt op officiële presentaties waar ze als 'de serieuze mens' worden opgedraafd.
Nee, ze zitten niet de ganse dag in een eikehouten leunstoel, omringd door kamerbrede muren vol muffe boeken te wachten op de volgende inval.
Bwah, nee ... ik ken persoonlijk een schrijver die zijn tijd, wanneer hij niet schrijft -en dat is het overgrote deel van de tijd- zoek maakt door bvb. Tetris, Age Of Empires of GTR autosimulatie op de p.c. te spelen. Via het internet met ik met hem te koersen en komt literatuur zelfs niet ter sprake. Bovendien leest hij zelf nauwelijks iets en heeft hij een gloeiende hekel aan intellectueel gezwam. Hij mijdt dwangmatig de boekenbeurs, tenzij zijn uitgever hem het mes op de keel zet en aan adorerende uitspraken van zijn lezers op zo'n evenement bijt hij zijn lip stuk tijdens het zetten van de zoveelste handtekening.
Een andere journalistieke schrijver -van wie ik hier de naam niet kan noemen omdat hij anders wellicht met ontslag wordt bedreigd- stelt ronduit dat 'redactionele onafhankelijkheid' bij de commerciële pers een complete illusie is. Dagelijks worden artikels waarvan de broodheren al te véél in de wieken worden geschoten, verticaal geklasseerd of er wordt een brave afgezwakte diplomatische versie van geschreven waaruit alle ziel verdwenen is. Als hij niet schrijft zuipt hij, en hij zuipt om zich ermee te kunnen verzoenen dat zijn idealisme verwaterd is tot het halen van de volgende paycheck.
Maar 't is waar: schrijvers zijn -of toch de exemplaren die ik ken- gevoelige en kwetsbare mensen, die als een radar elke situatie aftasten om tot een dieper bewustzijn te komen over de fenomenen die ons omringen. Niet echt een bewuste keuze: hun persoonlijkheid dwingt hen ertoe, schrijven is een vorm van therapie omdat ze het anders zouden uitschreeuwen. Je zou kunnen stellen dat ze teveel 'input' ontvangen, waardoor er iets hun drijft om die 'input' out te putten of anders geraken ze finaal in de put of komt de cheque van Sabam niet.
En bovendien kunnen ze zo tot de middag in hun bed blijven liggen -zonder uitzondering één van de lievelingsbezigheden-, niet verlamd door afstompende activiteiten als het openbaar vervoer in het spitsuur nemen -ach de hel- of neurotische collega's die leven in functie van de loonstrook en verlangen naar hun pensioen.
Ze hebben een hekel aan 9 to 5 structuren omdat het een demper zet op hun creatieve bestaan, die zich aan gene zijde van de tijd bevindt. En dus spelen ze bvb. in de namiddag nog een spelletje GTR Racing Simulation, als een kind dat met matchbox autootjes speelt en vooral de weg in de achteruitkijkspiegel achter zich wil laten:
zo snel mogelijk.
En bij tijden denken ze eens, vooral 's nachts, diep afgedaald in hun psychische ravijnen over de mens en het leven en dan schrijven ze nog een stukje, want een mens moet toch iets doen en vooral de kost verdienen, ook aan dergelijke pragmatische handelingen ontsnapt een schrijver niet.
Of ze krijgen een leefloon zoals Berckmans. Berckmans, de geniale compromisloze Antwerpse schrijver die bij uitstek schrijft over-het-leven-zoals-het-is, maar geen lezers die het willen weten: het herinnert hen wellicht te pijnlijk aan hun ordinaire slavenbestaan, waarin ze met een Judas gemak hun medemens verraden.
Oh ja, en vraag ze niet wat hun beroepsaspiraties zijn, ze hebben er geen idee van, ze doen maar wat en dat schrijven ze dan op, en als ze geluk hebben dan brengt dat wat auteursrechten op.
Dat is het schrijversbestaan.
